Kluczem do zrozumienia metody vojty są wrodzone wzorce ruchowe. Są one zakodowane genetycznie, dostępne w każdym wieku.

Metoda Vojty to inaczej aktywacja bez treningu - w metodzie vojty nie trenuje się poszczególnych funkcji jak chwytanie, raczkowanie, chodzenie, ale przygotowuje się bazę wzorców ruchowych. Pacjent samoistnie korzysta z tych wzorców adekwatnie do rozwoju psychicznego.

Najprościej można ująć to w ten sposób:
Jeśli chcę wykonać jakąkolwiek czynność - korzystam z wrodzonych wzorców ruchowych i wykonuje ją, czyli mam motywacje, do tego dodaje wzorce ruchowe automatycznie i osiągam cel. Taki jest też cel terapii we wszystkich zaburzeniach ruchowych.

Pacjent chce wykonać jakąś funkcje, ale ma tzw. blokady ruchowe i nie jest to możliwe wtedy to do wykonania. Na wskutek przywrócenia prawidłowego włączania się wrodzonych wzorców ruchowych (zlikwidowania blokad ruchowych) realizuje się cele terapii.
Pacjenci, którzy maja problem z motywacją do wykonania funkcji czasami potrzebują innej terapii jako wspomagania, czyli np: pracy z pedagogiem czy psychologiem.

Zaburzenia występujące w aparacie ruchowym oraz te dotyczące właściwego utrzymania postawy ciała wymagają bardzo kompleksowego leczenia.
Rozwój dziecka zdeterminowany jest przez:
- determinację genetyczną
- determinację mentalną
- prawidłowo działający mózg i zmysły (wzroku, słuchu, dotyku, czucia głębokiego i powierzchownego)
Każda lokomocja (ruch do przodu) musi zawierać określone cechy, czyli prawidłowe mechanizmy podporowo - wyprostne automatyczne sterowanie postawą ciała celowy fazowy ruch.

Profesor Vojta odkrył wrodzone wzorce ruchowe, które posiadają wszelkie cechy lokomocji.
Podstawowe to wzorzec odruchowego pełzania i wzorzec odruchowego obrotu, oba te wzorce zawierają analogie wzorców ruchowych, którymi dysponuje każdy osobnik, dlatego w metodzie vojty nie trenuje się konkretnych funkcji, czyli np: uczy chodzenia, ale daje się każdemu pacjentowi bazę wzorców i pacjent z nich korzysta adekwatnie do motywacji psychicznej.

Wzorzec odruchowego pełzania zawiera konkretna pozycje wyjściowa, ściśle określoną. Korzysta się tutaj z 10 stref stymulacji; strefa to miejsce, z którego wyzwala się odpowiednie wzorce ruchowe, odpowiednią pracę mięśni.
Terapeuta poprzez kombinacje stref czy też poprzez różnorodne wariacje pełzania osiąga zamierzona pracę mięsni, daje pacjentowi bazę prawidłowych wzorców ruchowych. Kończyny po stronie odwróconej twarzy określa się jako twarzowe, po stronie potylicy jako potyliczne, strefy są zawsze po odpowiednio przypisanej stronie.
Każda strefa zawiera kombinacje kierunków dzięki, której osiąga się zamierzony wzorzec częściowy, po stronie twarzowej znajduje się strefa: nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej, strefa łopatkowa, strefa piersiowa, strefa kolec biodrowy przedni górny, strefa nadkłykieć przyśrodkowy kości udowej. Po stronie potylicznej: strefa wyrostek barkowy łopatki, strefa ścięgna mięśnia pośladkowego średniego, strefa na guzie piętowym, strefa tułowiowa.
Wzorzec zawiera ścisłe określone reakcje np: na ręce twarzowej oczekujemy w fazie podporu podparcia na łokciu, co odpowiada analogii w rozwoju podporu na 3m, a np. Uustawienie stopy w fazie podporu na nodze potylicznej odpowiada wzorcowi stopy na 3 lata, a wiec w całym wzorcu mamy zawartość całego rozwoju od noworodka do swobodnego chodu. Wzorzec odruchowego obrotu składa się z 4 faz. Tu także odnajdujemy analogie do prawidłowego rozwoju.
Metoda ta ma zastosowanie przy wszelkich zaburzeniach ruchowych, mózgowe porażenie dziecięce, zaburzenia koordynacji u noworodków, zaburzenia funkcji kręgosłupa, czyli skoliozy, bóle kręgosłupa.

Terapia metodą Vojty może być stosowana od dnia narodzin aż do późnej starości - zmieniają się tylko cele.
U noworodka nie ma utrwalonych wzorców patologicznych, a więc poprawia się dostępność do wrodzonych wzorców ruchowych.
U młodzieży i dzieci np: ze skoliozą, metoda aktywuje mięśniówkę autochtoniczną kręgosłupa powodując lepszy dostęp do prawidłowej funkcji kręgosłupa
U dorosłych ponowne otwarcie dostępu do prawidłowych niegdyś wzorców zachowań ruchowych ma na celu unikniecie wtórnych objawów takich jak ból, ograniczenia funkcjonalne i osłabienie siły.

Terapia jest ściśle dopasowana do każdego pacjenta i zmieniana adekwatnie do postępów.
Terapia powinna być przeprowadzana idealnie 4 razy dziennie. Za każdym razem od 5 do 20 min, u dzieci starszych w zależności od możliwości. Dzięki temu pacjent uzyskuje trwałą poprawę w zakresie postawy, ruchu i percepcji.

Z metody vojty mogą skorzystać pacjenci z najrozmaitszymi schorzeniami. Wymienić można; porażenie mózgowe, skrzywienia kręgosłupa, dysplazje i zwichnięcia stawów biodrowych.
Metoda wywiera leczniczy wpływ na mechanizmy pionizacji i umiejętności ruchowe. Wywołuje także pozytywne zmiany możliwości komunikacji werbalnej nawet przy znacznych zaburzeniach ruchowych wynikających z uszkodzenia mózgu.

Terapeutyczna metoda vojty działa u pacjenta szczególnie w następujących obszarach:
mięśnie szkieletowe - kręgosłup uzyskuje możliwość prostowania i rotacji między kręgami oraz staje się bardziej ruchomy.
- Głowa może poruszać się swobodniej.
- Dochodzi do centrowania w stawach. Widoczne jest to głównie w stawach kulistych biodrowym i ramiennym. W ten sposób stopniowej korekcie ulegają wady ortopedyczne.
- Ręce i stopy. Potrafią lepiej chwytać i o wiele bardziej precyzyjnie manipulować. Obszar ustno-twarzowy - ruchy ssania, połykania i plucia stają się łatwiejsze.
- Oczy mogą poruszać się w kierunku obiektu niezależnie od ruchów głowy.
- Głos staje się mocniejszy i głośniejszy.
- Mówienie jest łatwiejsze a artykulacja wyraźniejsza.
- Oddech - klatka piersiowa powiększa się. - Oddech staje się głębszy i bardziej regularny.
- Wegetatywny układ nerwowy - skóra jest lepiej ukrwiona. - Poprawia się rytm spania i czuwania.
- Aktywizują się regulujące funkcje działania jelit i pęcherza moczowego.
- Percepcja - poprawiają się reakcje równoważne. - Poprawie ulega orientacja przestrzenna.
- Odczucie zimna, ciepła, dotyku (odróżnienie bodźca klującego od tępego) są silniejsze, względnie dokładniejsze. - Czucie własnego ciała staje się bardziej jednoznaczne.
- Udoskonala się rozpoznawanie form i struktur wyłącznie za pomocą dotyku (stereognozji).
- Wydłuża się czas koncentracji uwagi, która staje się bardziej podzielna.
- Psychika - pacjent staje się bardziej zrównoważony, zadowolony i jest bardziej odporny emocjonalnie.

Terapii Vojty nie należy stosować:
- w trakcie ostrych chorób zapalnych z towarzyszącą gorączką
- przy łamliwości kości
- w niektórych, chorobach serca i mięśni
- w ciąży